វិធានការគ្រប់គ្រងជំងឺរុក្ខជាតិ

នៅក្នុងធម្មជាតិមានកត្តាចង្រៃចំនួនប្រាំដែលរារាំងទៅដល់ការលូតលាស់នៃរុក្ខជាតិរួមមាន កត្តាសត្វល្អិតចង្រៃ ស្មៅចង្រៃ ណេម៉ាតូត និងជំងឺ។ រីឯកត្តាជំងឺរុក្ខជាតិដែលកើតឡើងជាញឹកញ៉ាប់ជាជំងឺបង្កឡើងពីពពួក បាក់តេរី ផ្សិត និងវីរុសដែលពិបាកក្នុងការគ្រប់គ្រង។ ខាងក្រោមនេះគឺជាជម្រើសមួយចំនួនក្នុងការគ្រប់គ្រងជំងឺផងដែរ៖

វិធានការក្សេត្រសាស្ត្រ

វិធីសាស្ត្រក្សេត្រសាស្ត្រគឺជាវិធីសាស្ត្រមួយទាក់ទងទៅនឹងការដាំដុះការរៀបចំដីដូចជាការភ្ជួររាស់ដីក្នុងជម្រៅជ្រៅដែលអាចជួយឲ្យឫសរុក្ខជាតិអាចលូតលាស់បានល្អ និងអាចស្រូបសារធាតុចិញ្ចឹមបានគ្រប់គ្រាន់(Josef 2012)។ ម្យ៉ាងទៀតប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រក៏ជាកត្តាក្សេត្រសាស្ត្រមួយដែលប៉ះពាល់ទៅដល់ប៉ារ៉ាម៉ែត្រនៃជំងឺ និងជួយបង្កើនភាពធន់ទ្រាំទៅដល់រុក្ខជាតិសម្រាប់លក្ខខណ្ឌអាកាសធាតុក្ដៅឬរាំងស្ងួត(Josef 2012)។ ដោយឡែកការដាំដំណាំបង្វិល ដាំដំណាំចម្រុះ ដាំដំណាំឆ្លាស់ក៏ជាវិធីសាស្ត្រមួយដែលអាចបង្ការការកើតជំងឺលើរុក្ខជាតិផងដែរតាមរយៈការដាំពូជស្ថិតក្នុងគ្រួសារឬអំបូររុក្ខជាតិផ្សេងៗគ្នាក្នុងដីតែមួយ(Ronald 1996)។

វិធានការពូជធន់ទ្រាំ

ជាការជ្រើសរើសពូជរុក្ខជាតិណាដែលមានសែនធន់ទ្រាំស្រាប់ជាមួយជំងឺដែលវាតែងជួបប្រទះ។ ពូជធន់ទ្រាំជាពូជមួយដែលអាចជួយការពាររុក្ខជាតិពីជំងឺ សត្វល្អិត និងការបំផ្លាញនានា ជាហេតុដែលធ្វើឲ្យមានភាពងាយស្រួលក្នុងការគ្រប់គ្រងជំងឺនៃរុក្ខជាតិ( Maria et el. 2000)។

វិធានការជីវៈសាស្ត្រ

ជាវិធានការក្នុងការគ្រប់គ្រងជំងឺរុក្ខជាតិតាមរយៈការប្រើប្រាស់ភ្នាក់ងារជីវសាស្ត្រដើម្បីរារាំងការលូតលាស់របស់ភ្នាក់ងារបង្កជំងឺ។ ភ្នាក់ងារជីវសាស្ត្រដែលគេប្រើប្រាស់ជាញឹកញ៉ាប់រួមមានផ្សិត និងបាក់តេរី ដែលពួកវាជាប្រភេទជំងឺល្អត្រូវបានគេចាក់ចូលទៅក្នុងដីឬលើរុក្ខជាតិ។ ភ្នាក់ងារជីវសាស្ត្រទាំងនេះមានអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនសម្រាប់រុក្ខជាតិដោយវាជាអ្នកដណ្ដើមជម្រក ចំណី និងកំចាត់ពពួកមេរោគចង្រៃនៅក្នុងរុក្ខជាតិ។ ម្យ៉ាងទៀតវាមានតួនាទីក្នុងការជួយស្រូបយកអាសូតពីបរិយាកាសមកឲ្យឫសនៃរុក្ខជាតិផងដែរ(Philip 2017)។ ភ្នាក់ងារជីវសាស្ត្ររួមមាន៖

• ផ្សិត៖ Trichoderma harzianum, Trichoderma koningii, Trichoderma viride, Trichoderma aspergillus, Mycorrhizal
• បាក់តេរី៖ Bacillus subtills, Rhizobium, Pseudomonas

វិធានការរូបសាស្ត្រ

ជាវិធានការមួយក្នុងការការពារជំងឺរុក្ខជាតិដោយគេអាចដកចោល ឬកាត់ចេញនូវផ្នែកដែលកើតមានជំងឺលើរុក្ខជាតិដូចជាស្លឹក មែក ឫស ដើម ផ្លែ និងផ្កា។ វិធីសាស្ត្រនេះត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់តែជំងឺណាដែលមិនមានការរីករាលដាលនៅក្នុងកោសិកាទាំងមូលនៃរុក្ខជាតិប៉ុណ្ណោះ។ ម្យ៉ាងទៀតគេអាចប្រើសម្រាប់គ្រប់គ្រងលើជំងឺដែលបង្កឡើងដោយវីរុសដោយធ្វើការដករុក្ខជាតិដែលកើតជំងឺចោលទាំងឫស និងដើម។

វិធានការគីមីសាស្ត្រ

ជាការប្រើប្រាស់ថ្នាំពុលគីមីក្នុងការគ្រប់គ្រងជំងឺលើរុក្ខជាតិដែលថ្នាំពុលទាំងនោះបែងចែកជាបីប្រភេទរួមមាន Contact, Systemic និងNon-systemic ។ វាមានមុខងារដូចជា៖

• Contact(ប្រភេទប៉ះផ្ទាល់)៖ វាមានតួនាទីការពារផ្នែកផ្ទៃខាងលើនៃរុក្ខជាតិ ហើយថ្នាំប្រភេទនេះជាប្រភេទថ្នាំដែលមានធាតុសកម្មដូចជា Mancozab, Copper hydroxide, Treptomycin, Validamycin, Propineb ។
• Non-systemic(ថ្នាំសម្លាប់ដោយមិនជ្រាបចូល)៖ វាមានប្រសិទ្ធិភាពចំពោះតែទីតាំងណាដែលគេបានបាញ់លើរុក្ខជាតិប៉ុណ្ណោះ។ ថ្នាំនេះមានធាតុសកម្មដូចជា Propamocarb, Vinclozobin, Iprodione, Copper ESTA ។
• Systemic(ថ្នាំសម្លាប់ដោយជ្រាបចូលកោសិកា)៖ ជាប្រភេទថ្នាំដែលមានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ដោយវាបានជ្រៀបចូលក្នុងកោសិការុក្ខជាតិទាំងមូលឬគ្រប់ទីកន្លែងដើម្បីទៅកំចាត់ជំងឺ។ ថ្នាំនេះមានធាតុសកម្មដូចជា Metalaxyl, Tebuconazole និង Azoxystrobin ។

ឯកសារយោង

• Josef, P 2012, Cultural practices and infectious crop diseases, Springer-Verlag Berlin Heidelberg New York, New York.
• Ronald J. Howard (1996) Cultural control of plant diseases: a historical perspective, Canadian Journal of Plant Pathology, 18:2, 145-150, DOI: 10.1080/07060669609500639
• Maria Finckh, Edward Gacek, Henriette Goyeau, Christian Lannou, Ueli Merz, Christopher Mundt, Lisa Munk, Jadwiga Nadziak, Adrian Newton, Claude de Vallavieille-Pope, Martin Wolfe.2000, Cereal variety and species mixtures in practice, with emphasis on disease resistance, Agronomie 20 (7), 813-837.
• Philip A O’Brien 2017, Biological control of plant diseases, Australasian Plant Pathology 46, 293-304.