ផ្កាក្រដាសត្រូវបានប្រជាជននៅជុំវិញពិភពលោក ជាពិសេសប្រជាជនខ្មែរនិយមដាំដើម្បី លម្អសោភ័ណ្ឌភាពគេហដ្ឋាន ព្រោះតែផ្ការបស់វាមានពណ៌ក្រហម ផ្កាឈូក លឿង ស ដែលពោរពេញទៅដោយភាពស្រស់ស្អាត។ មនុស្សទូទៅដឹងត្រឹមថា ផ្កាក្រដាសជាផ្កាសម្រាប់តែដាំលម្អ តែការពិតមានរឿងរ៉ាវមួយចំនួនរបស់ផ្កាក្រដាសដែលអ្នកមិនធ្លាប់បានដឹងពីមុនច្រើន ព្រមទាំងអត្ថប្រយោជន៍របស់វាផងដែរ។ផ្កាក្រដាស មានដើមកំណើតនៅប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិកខាងត្បូងភាគខាងកើត ដែលវាបានរកឃើញពីប្រទេស ប្រេស៊ីល ខាងលិច ដល់ប្រទេសបេរូ និងភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសអាហ្សង់ទីន។
២. លក្ខណៈរូបសាស្ត្រ
២.១ ដើម
កម្ពស់ដើមវាមានប្រវែងប្រហែល ៣០ម៉ែត្រ សាច់ឈើរឹង ហើយស្វិត បែកមែកសាខា រាងតូចវែង ទន់ សំយ៉ុងចុះដី និងសម្បកស្តើង ហើយពណ៌របស់សម្បក មានពណ៌ស្ករស្រាល ឬ ស្ទើរខ្មៅ មានបន្លា ដោយបន្លាដុះចេញពីខាងក្រោមទងនៃស្លឹក។
២.២ ស្លឹក
ផ្កាក្រដាសមានស្លឹកទោល រាងស្រដៀងបេះដូង ឬរាងជាស៊ុត ហើយមានរោមតិចៗពណ៌បៃតង បណ្តោយមានប្រវែងពី ៣-៦ស.ម និងទទឹងមានប្រវែងពី ២.៥-៥ស.ម មានគែមស្លឹកពេញលេញ ការតំរៀបស្លឹក ទោល និងឈមគ្នា។
២.៣ ឬស
ចំពោះផ្កាក្រដាងឫសរបស់វាគឺឬសស្នឹង មានឫសរយាង និង ឫសជញ្ជក់។
២.៤ ផ្កា
វាមានផ្ការាងដូចជាបំពង់ប្រវែង១-២ស.ម ក្នុងមួយកញុំផ្កាមានផ្កាចំនួន៣ មានកេសរឈ្មោល ៥-៨ និងកេសរញីចំនួន ១ ហើយស្រទាប់ផ្កាមានពណ៌ ក្រហម ផ្កាឈូក ស្វាយ ស និងមានពែរីអានចំនួន៥។
២.៥ ផ្លែ
ចំពោះផ្លែរបស់ផ្កាក្រដាសមានសម្បកផ្លែរឹង ដោយផ្លែមួយមានគ្រាប់១។
២.៦ គ្រាប់
គ្រាប់មានជាតិអាល់ប៊ុយមីន មានពែរីស្តែម និងអំប្រ៊ីយ៉ុងកោង។
៤. លក្ខខណ្ឌដី
៤.១ ប្រភេទដីធម្មជាតិ
ត្រូវតែជាប្រភេទដីដែលធូរមានជីជាតិ និងងាយស្រោះទឹក ចំពោះដីឥដ្ឋ ឬដីខ្សាច់សុទ្ធ ការដុះលូតលាស់មិនសសូវល្អ។
៤.២ ដីកែច្នៃ
យកដីស្រែមកបំបែកអោយល្អិតៗ ២០% ស្រកីដូងហាន់ធំៗ ៤០% ស្បូវកាត់ប្រវែង ០.១-០.៣ស.ម ២០% អង្កាម ១០% ជីលាមកមាន់ ទា ១០% រួចធ្វើការលាយចូលគ្នាអោយសព្វ។
៥. អាកាសធាតុ
ប្រភេទដំណាំនេះត្រូវការអាកាសធាតុបែបត្រូពិច។
៦. បច្ចេកទេសដាំដុះ
ពេលវេលាដាំដុះ ដាំក្នុងចាប់ពីខែ មិថុនា ដល់ខែវិច្ឆិកា
៦.១ ការដាំដុះ
ក/ ការដាំផ្ទាល់ដី
ចំពោះដីឥដ្ឋ និងខ្សាច់សុទ្ធ ត្រូវលាយជាមួយ កំទេចកំទីស្មៅ ចំបើង សម្បកសណ្ដែកដី ផេះ អង្កាម លាមកសត្វ និងអាចម៍រណាមិនអោយតិចជាង ៣០% បន្ទាប់មកជីករណ្ដៅទំហំ ៤០ស.ម × ៤០ស.ម × ៤០ស.ម ការដាំជៀសវាងធ្វើយ៉ាងណាកុំអោយបែកដីពេលយកកូនរុក្ខជាតិចេញពីក្នុងថង់។
ការដាំត្រូវប្រើប្រភេទដីកែច្នៃរួច ដោយរើសយកទំហំផើង ៤០-៩០ស.ម កំពស់ ៥០-៦០ស.ម ដាក់ដីយ៉ាងណាអោយមាត់ផើងខាងលើនៅសល់ពីមាត់ប្រវែង ២-៣ស.ម។
ខ/ ការដាំក្នុងជើង
គ/ ការដាំដោយផ្សាំមែក
ជ្រើសរើសមែកដែលមានសុខភាពល្អ ជ្រើសរើសមែកមានពណ៌ស្ករត្នោត ឬត្នោតចាស់ត្រូវកាត់មែកអោយបានប្រវែង ២៥-៣០ស.ម ហើយលាងសម្អាតអោយជ្រះដី និងមេរោគ បន្ទាប់មកជ្រលក់អ័រម៉ូនបណ្តុះឫស រួចទុករយៈពេល ១នាទី រួចធ្វើការដោតទៅក្នុងផើង ឬថង់ដីរៀបជាស្រេច ជម្រៅ ១០-២០ស.ម រួចស្រោចទឹករាល់ថ្ងៃរហូតដល់ដុះពន្លកទើបបន្ថយការស្រោច ៣ថ្ងៃម្តង។
៧. ការថែទាំ
៧.១ ការស្រោចស្រព
ដាំហើយត្រូវស្រោចទឹក ដើម្បីអោយដីក្នុងរណ្តៅ ឬដីក្នុងផើង ឬដីនៅក្នុងថង់ដែលដាំកូនដំដាំ រលាយចូលគ្នាល្អ បន្ទាប់មកស្រោចទឹកព្រឹកម្តង ល្ងាចម្ដង តែមិនត្រូវអោយជោគជាំពេកទេក្រោយដាំបាន ២-៣ខែត្រូវកាត់បន្ថយការស្រោចទឹក ២-៣ថ្ងៃស្រោចម្តង។
៧.២ ការដាក់ជី
ប្រើជីធម្មជាតិសម្រាប់ទ្រាប់បាតប្រើជី ៣០-២០-១០ ឬ ជី ១៥-១៥-១៥ សម្រាប់ការលូតលាស់ដើមស្លឹក ប្រើជី ១០-៥២-១៧ សម្រាប់ត្រៀមចេញផ្កា។
៧.៣ ជំងឺ
ជំងឺមិនសូវមានជាបញ្ហាចោទប៉ុន្មាននោះទេ ចំពោះផ្កាក្រដាសជម្ងឺ Cercosporidium bougainvillege បង្កជាចំណុចតូចៗ ដែលមានទំហំប្រមាណ ៥ ម.មគេប្រើ Bordeaux មួយភាគរយបាញ់ការពារ។
៧.៤ សត្វល្អិត
សត្វល្អិតស្លាបរឹង មានដងខ្លួនពណ៌ត្នោត ប្រវែងមិនហួសពី ១ ស.ម បំផ្លាញនៅពេលយប់ ម៉ោង ៧ដល់ម៉ោង៩
ប្រើប៉ារ៉ាថៃអនសេហ្វីន។
៧.៥ ការតុបតែង
ធ្វើទៅតាមតម្រូវការរបស់អ្នកដាំដុះ។
៨. វិធីជម្រុញអោយចេញផ្កា
៨.១ ទឹក
ធ្វើការបង្អត់ទឹករុក្ខជាតិរហូតដល់ជ្រុះស្លឹកអស់ បន្ទាប់ពីជ្រុះស្លឹកអស់ត្រូវស្រោចទឹកភ្លាមៗ។
៨.២ ជី
ប្រើជី ១០-៥២-១៧ ឬជី ១៧-១៧-១៧ បរិមាណជី ត្រូវប្រើ ២-៣ស្លាបព្រាក្នុងមួយផើងលាយជាមួយទឹកស្រោចទៅលើគល់ (ត្រូវកូរអោយរលាយជីអស់សិនទើបស្រោច)។
៨.៣ កម្ដៅ (ពន្លឺ)
ត្រូវយកផ្កាទៅដាក់នៅកន្លែងមានពន្លឺគ្រប់គ្រាន់ និងដាក់អោយត្រូវពន្លឺថ្ងៃចំនួន ៦ម៉ោង/ថ្ងៃ។
៨.៤ ការកាត់មែក
កាត់ត្រួយចេញដើម្បីអោយវាដុះស្លឹកតាមថ្នាំងវានឹងចេញផ្កា នៅតាមថ្នាំងត្រួយថ្មីចន្លោះស្លឹក។
៩. វិធីសាស្ត្រប្តូរត្រួយ(ការកាត់តមែក)
ការប្តូរត្រួយជាវិធីសាស្ត្រតុបតែង ដើម្បីអោយផ្កាក្រដាស ១ដើមមានផ្កាច្រើនពណ៌។
៩.១ សម្ភារៈប្រើក្នុងការប្តូរត្រួយ
កាំបិត ឬឡាមស្អាត ដែលបានសម្អាតកម្ចាស់បាក់តេរីរួចរាល់ បង់រុំ និងខ្សែសម្រាប់ចង ថង់ប្លាស្ទិចថ្លា ថង់ក្រដាស ដើមទំរ និងមែកពូជដែលចង់បាន។
៩.២ ដំណើរការអនុវត្តន៍
ប្រើកាំបិតមុតពុះលើមែក ត្រូវពុះអោយមាន ជម្រៅ ១ស.ម ចិតត្រួយដែលត្រូវយកមកត អោយមានរាងជា ស្នៀតប្រវែងប្រមាណ ១ស.ម ស៊កត្រួយដែលចិតរួចចូលទៅកន្លែងពុះរបស់មែក នៃដើមទម្រ ប្រើបង់រុំ អោយណែន រុំពីក្រោមឡើងទៅលើប្រើថង់ប្លាស្ទិចថ្លាគ្រប់ពីលើ រួចចងឲ្យជាប់ រួចគ្របថង់ក្រដាស ១ជាន់ទៀតពីលើថង់ប្លាស្ទិច។
១០.អត្ថប្រយោជន៍នៃផ្កាក្រដាស
គុណប្រយោជន៍នៃផ្កាក្រដាសមានដូចខាងក្រោមនេះ៖
▪ ជួយប្រឆាំង ការពារ និងព្យាបាលអាការក្អកស្ងួត
▪ ជួយសម្រួលបំពង់ក និងបំបាត់អាការក្អក ស្លេស ឬសំបោរក្នុង ច្រមុះ បំពង់ក និងផ្លូវដង្ហើម
▪ ជួយព្យាបាលអាការគ្រុន ក្តៅ និងប្រឆាំងនឹងជំងឺផ្សេងៗ
▪ ជួយធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធដង្ហើមដំណើរការស្រួល សម្រួលដល់ការដកដង្ហើម និងធ្វើឱ្យសួតមានសុខភាពល្អ អាចនាំយក អុកស៊ីសែនទៅចិញ្ចឹមរាងកាយទាំងមូលបានយ៉ាងល្អ
▪ ជួយធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធរំលាយអាហារដំណើរការល្អ និងបំបាត់អាការទល់លាមកផងដែរ
▪ ជួយដល់បញ្ហាជំងឺក្រពះពោះវៀន ដូចជារលាកក្រពះ ដំបៅក្រពះ
▪ ជួយគ្រប់គ្រងកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាម ដែលមានប្រយោជន៍ ចំពោះអ្នកដែលមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម
▪ ជួយធ្វើឱ្យស្បែកមានសុខភាពល្អ បំបាត់អាលែកហ្ស៊ីស្បែក មេរោគសើរស្បែក ការកកើតមុន គ្រប់គ្រង លាងសម្អាតនិងបណ្តេញជាតិពុលចេញពីស្បែកជាដើម
▪ ជួយធ្វើអោយរបួសជាសះស្បើយយ៉ាងឆាប់រហ័ស ដោយគ្រាន់តែត្រាំមុខរបួសនៅក្នុងទឹកកក លាយផ្កាក្រដាសជាការស្រេច
▪ ជួយប្រឆាំងនឹងការរលាកផ្សេងៗ ដូចជារលាកសន្លាក ឬអាការឈឺឆ្អឹងឆ្អែងជាដើម។
ឯកសារយោង
1) វេបសាយ៖ ធ្លាប់តែគិតថាវាជាផ្កាលម្អផ្ទះ តែការពិត « ផ្កាក្រដាស» អាចជួយសុខភាព ស្ទើរតែមិនគួរឱ្យជឿ, កោះ លក្ខិណា, Khmerload, វិច្ឆិកា ០៧, ២០១៧
2) ប្រធានបទផ្កាក្រដាស (រៀបរៀងដោយនិស្សិត គង់សម្បត្តិ, ឆ្នាំសិក្សា ២០១៨-២០១៩)
3) Facebook Page: កុលាបបៃតង, រុក្ខជាតិ លំអ-ផ្កាក្រដាស ដកស្រង់ពីឯកសារនេះជា ស្នាដៃរបស់បណ្ឌិត យួន អៀង ជាព្រឹទ្ធបុរសមហាវិទ្យាល័យកៅស៊ូ នៃសាលកវិទ្យាល័យ ភូមិកសិកម្ម ( មិថុនា ៣០, ២០១៩)
4) https://en.m.wikipedia.org/wiki/Bougainvillea
