ស្វាយជាដំណាំមួយប្រភេទដែលប្រជាជនខ្មែរពេញនិយមបរិភោគនៅតាមតំបន់នានា។ រីឯការដាំដំណាំមួយប្រភេទនេះក៏មិនមានភាពពិបាកខ្លាំងនោះទេព្រោះវាអាចដាំបានស្វើតែគ្រប់ប្រភេទនៃដី និងសមស្របសម្រាប់លក្ខខណ្ឌអាកាសធាតុនៃប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។ ដោយឡែកក្រោយពីដាំរួចដើម្បីអាចទទួលបានទិន្នផលម្ចាស់ចំការគួរគម្បីស្វែងយល់ពីជំងឺដែលកើតឡើងញឹកញាប់នៅស្វាយជាដើម។

ជំងឺAnthracnose

• រោគសញ្ញា៖ ជំងឺនេះធ្វើឲ្យកើតចំណុចអុជៗនៅលើស្លឹក ផ្លែ និងដើមស្វាយ(កើតឡើងនៅដំណាក់កាលលូតលាស់រហូតប្រមូលផល)។
• ផលវិបាក៖ ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ទៅដល់ទិន្នផលនៃស្វាយ និងគុណភាពផលិតផ្លែ។
• ការព្យាបាល៖ ជំងឺប្រភេទនេះបង្កឡើងដោយពពួកផ្សិតដែលគេអាចបាញ់ថ្នាំផ្សិតដែលមានធាតុសកម្មដូចជា Azoxystrobin ឬ Chlorothalonil ឬពពួកទង់ដែង។ ថ្នាំប្រភេទនេះរារាំងទៅដល់ការលូតលាស់ និងបន្តពូជនៃផ្សិត Anthracnose។

ជំងឺម្សៅផ្សិតឬ Powdery mildew

• រោគសញ្ញា៖ លេចឡើងនូវម្សៅពណ៌សនៅលើស្លឹក ផ្កា និងផ្លែខ្ចី ហើយវាកើតឡើងចាប់តាំងពីដាំរហូតដល់ប្រមូលផល។
• ផលវិបាក៖ ប៉ះពាល់ដល់ការផលិតឬគុណភាពផ្លែ និងកាត់បន្ថយការធ្វើរស្មីសំយោគនៃស្វាយ។
• ការព្យាបាល៖ គេអាចបាញ់ថ្នាំគីមីទៅលើម្សៅផ្សិតដោយមានធាតុសកម្ម ស្ពាន់ធ័រ ឬ ប៉ូតាស្យូមប៊ីកាបូណាត ឬប្រភេទប្រេងធម្មជាតិដែលផលិតចេញពីស្ដៅ។ ថ្នាំប្រភេទនេះវាជួយសម្លាប់ផ្សិត និងរារាំងការលូតលាស់នៃម្សៅផ្សិតមិនឲ្យបន្តពូជទៅបំផ្លាញទីតាំងផ្សេងទៀតនៃស្វាយ។

ជំងឺចំណុចខ្មៅឬ Black spot

• រោគសញ្ញា៖ លេចចេញនូវចំណុចពណ៌ខ្មៅនៅលើស្លឹក ហើយវាកើតឡើងនៅគ្រប់អាយុនៃស្លឹក(ភាគច្រើនកើតលើស្លឹកមួយមុខប៉ុណ្ណោះ)។
• ផលវិបាក៖ ធ្វើឲ្យខូចទ្រង់ទ្រាយនៃស្លឹក ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យស្លឹកស្វាយពិបាកក្នុងការធ្វើរស្មីដើម្បីផលិតអាហាររបស់វា បន្ទាប់មកប៉ះពាល់ដល់ការលូតលាស់ និងកាត់បន្ថយការផលិតនិងគុណភាពផ្លែ។
• ការព្យាបាល៖ ប្រើប្រាស់ថ្នាំគីមីដែលមានធាតុសកម្ម Chlorothalonil ឬ សមាសធាតុទង់ដែង ឬ Mancozeb។ ថ្នាំសម្លាប់ផ្សិតដែលមានសមាសធាតុផ្សំខាងលើនេះអាចជួយយើងក្នុងការរារាំងដល់ការលូតលាស់នៃចំណុចខ្មៅលើស្លឹក និងកាត់បន្ថយការបន្តពូជនៃផ្សិត។

ជំងឺចំណុចខ្មៅបង្កដោយបាក់តេរី ឬ Bacterial black spot

• រោគសញ្ញា៖ ជំងឺនេះភាគច្រើនកើតឡើងនៅដំណាក់កាលផ្លែ ដោយវាមានចំណុចខ្មៅនៅលើផ្លែស្វាយ ដែលខុសពីជំងឺចំណុចខ្មៅដែលបង្កដោយផ្សិត។
• ការព្យាបាល៖ គេអាចប្រើថ្នាំកំចាត់បាក់តេរីដោយមានធាតុសកម្មផ្សំពីទង់ដែង ឬ Streptomycin។ ថ្នាំនេះមានប្រសិទ្ធិភាពចំពោះការរារាំងដោយផ្ទាល់ដល់ការលូតលាស់ និងការបន្តពូជរបស់បាក់តេរី ដោយបង្អាក់ដំណើរការកោសិការបស់ពួកវា។

ជំងឺMango malformation disease

• រោគសញ្ញា៖ ធ្វើឲ្យក្រិនត្រួយឬស្លឹក និងផ្កាស្វាយ វាកើតឡើងនៅដំណាក់កាលចេញពន្លកត្រួយរហូតដល់ផ្កា។
• ផលវិបាក៖ ធ្វើឱ្យការលូតលាស់ខុស និងក្រិន នាំឱ្យកាត់បន្ថយការផលិតផ្លែ។
• ការព្យាបាល៖ ជំងឺនេះអាចព្យាបាលដោយប្រើថ្នាំគីមីដែលមានធាតុសកម្ម Carbendazim ឬ Propiconazole ឬ Tebuconazole។ ថ្នាំនៃធាតុសកម្មទាំងបីនេះវាមានសកម្មភាពដោយរារាំងផ្ទាល់ទៅលើផ្សិតដែលធ្វើខូចទ្រង់ទ្រាយនៃត្រួយ និងផ្កា ហើយកាត់បន្ថយទៅលើការលូតលាស់នៃផ្សិតជាដើម។

ជំងឺStem-end rot

• រោគសញ្ញា៖ កើតឡើងនៅពេលដែលផ្លែស្វាយចាប់ដើមដាក់គ្រាប់ឬស្វាយចាប់ផ្ដើមចាស់ ដែលវាធ្វើឲ្យរលួយនៃចំណុចណាមួយនៃផ្លែស្វាយ បន្ទាប់មកស្វាយជ្រុះចេញពីទង។
• ផលវិបាក៖ ធ្វើឲ្យខូចផ្លែ និងកាត់បន្ថយទិន្នផល។
• ការព្យាបាល៖ គេអាចប្រើថ្នាំគីមីដែលមានធាតុសកម្ម Endazole ឬ imazalil ឬ fludioxonil ដោយវាជួយទៅដល់ការរារាំងការលូតលាស់ និងបន្តពូជរបស់ផ្សិតដោយផ្ទាល់។

ជំងឺ Sooty mold

• រោគសញ្ញា៖ ជាជំងឺម្សៅផ្សិតពណ៌ខ្មៅដែលលេចចេញនៅលើស្លឹក និងផ្លែនៃស្វាយ។ អ្នកបង្កដំបូងនៃជំងឺនេះបណ្ដាលមកពីសត្វល្អិតបឺតយកឱជារសនៃស្លឹកឬផ្លែជាហេតុធ្វើឲ្យពពួកផ្សិតងាយស្រួលបំផ្លាញដោយផ្ទាល់ ម្យ៉ាងទៀតបណ្ដាលមកពីសំណើមខ្លាំងពេកដែលអាចបង្កទៅជារោគផ្សិត។
• ផលវិបាក៖ កាត់បន្ថយការសំយោគរស្មីសំយោគ និងគុណភាពផ្លែ។
• ការព្យាបាល៖ គេអាចប្រើថ្នាំគីមីដែលមានធាតុសកម្មផ្សំពី Chlorothalonil ឬ Mancozeb ឬធាតុផ្សំពីទង់ដែង។ ថ្នាំទាំងនេះវាធ្វើការដោយផ្ទាល់ទៅលើទីតាំងដែលរងការបំផ្លាញ និងរារាំងការលូតលាស់ និងការបន្តពូជនៃផ្សិតផងដែរ។

ឯកសារយោង

• https://server2.maff.gov.kh
• https://vikaspedia.in/agriculture/crop-production/
• https://www.ctahr.hawaii.edu
• https://pestsdiseases.com